نام قدیمی ترین فرش ایران پازیریک
قالی پازیریک قدیمی‌ترین فرش جهان است که در سال‌های ۱۳۲۶ تا ۱۳۲۸ خورشیدی (۱۹۴۹-۱۹۴۷) توسط سرگی رودنکو، باستان‌شناس روسی در دره پازیریک واقع در ابتدای رشته‌کوه‌های آلتای در محدوده کشور روسیه، در کنار اشیاء باستانی مشهوری مانند گلدان چوبی، مومیایی دوید، نقش اسب سواری به همراه آثاری دیگر در گور یخ‌زدهٔ یکی از فرمانروایان سکایی کشف شد.[۱]
قالی پازیریک یک قالی پشمی با رنگهای زنده‌است. این فرش چهارگوش تقریباً مربع بوده و ابعاد آن ۱٫۹۸ در ۱٫۸۹ متر است. نقش‌هایی که در آن دیده می‌شود شامل تصویر سوارکاران، آهوهای در حال چرا کردن و جانوران افسانه‌ای با سر عقاب و بدن شیر است و حاشیه‌ای گل‌دار دارد.
هویت
سرگی رودنکو پس از بررسی ساختار فرش و نگاره‌های آن متوجه شباهت زیاد نقش‌مایه‌های این فرش با نقش برجسته‌های تخت جمشید شد.[۲] بیشتر پژوهشگران این قالی را از دست‌بافت‌های پارت‌ها یا مادها می‌دانند. اما همچنان دربارهٔ تاریخچه حقیقی این فرش نظریه‌های متفاوتی ارائه شده‌است که بی‌تاثیر از جریان‌های سیاسی نبوده‌است[۱]
برخی از پژوهشگران پازیریک را به مادها و پارت‌ها نسبت می‌دهند و نظریه‌های متفاوتی در رابطه با تاریخ دقیق فرش صادر می‌کنند اما هنوز هم این که پازیریک متعلق به سکایی‌ها بوده‌است صحت بیشتری دارد، آنها مردمانی دامدار بوده‌اند و این فرش را با پشم حاصل از دام‌های خود بافته‌اند. دانشمندان گمان می‌برند که این فرش از نظر محدوده ساخت، به احتمال قوی متعلق به ارمنستان کنونی یا بخش‌های شمالی ایران است.
بررسی
نتایج آزمایش رادیواکتیو قدمت گورهای دره پازیریک را تا سده‌های پنجم و چهارم پیش از میلاد نشان داده‌است.
دره پازیریک دره‌ای کوچک در شمال کوهستان آلتایی (در جنوب سیبری مرکزی و در ۷۹ کیلومتری مرز مغولستان) است.[۱]
گفته شده که نوع گره‌های فرش و همچنین یک ردیف ستاره‌های چهارپر نقش شده در قسمت مرکزی این فرش که روی اشیای مکشوف در لرستان نیز دیده می‌شود.
این فرش هخامنشی که بیش از 2400 سال قدمت دارد در مجموعه پازیریک نزدیک سیبری حدود هفتاد سال پیش یافت شد و هم اکنون در موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ نگهداری می شود.
